Quyền Lực Của Nhan Sắc (Cung Trầm Tưởng)

Bài phát biểu của Cung Trầm Tưởng ngày ra mắt tập thơ "Một Hành Trình Thơ 1948-2018" Trước khi nhập đề, tôi xin kể cho quý vị nghe một mẩu chuyện mà bản thân cảm thấy vui vui và khá thấm thía. Ấy là, sau buổi chia tay cách đây đã trên nửa thế kỷ, tôi và anh bạn đồng môn thân thiết năm xưa Gilbert gặp lại nhau ở Paris. Anh có nhã ý mời tôi về ở nhà anh trong suốt thời gian hai tuần viếng thăm thủ đô ánh sáng để "thưởng thức tài nấu nướng không chê vào đâu được của bà vợ Francoise của tao", anh nói với tôi như vậy. Trong không biết bao cuộc bù khú và cụng với nhau những ly sâm-banh, vang đỏ, vang hồng tuyệt diệu của Pháp, có một lần tôi chuyển sang hỏi Gilbert về tình hình mối quan hệ nam nữ ở nước mày như thế nào, còn như ở bên Mỹ chúng tao, nó không được êm thắm cho lắm, đôi khi bùng nổ thành một cuộc chiến giới tính ác liệt, với một số không ít những tai to mặt lớn gồm cả hàng giáo phẩm phải khăn gói vào ngồi tù mọt gông. Gilbert tỏ vẻ thích thú với những câu hỏi của tôi và hào hứng trả lời đại loại như sau: Người nước ngoài hay hiểu lầm nghĩa đích thực của cái họ gọi là galanterie gauloise - tôi, Cung Trầm Tưởng dịch thoát thành nghệ thuật nịnh đầm kiểu "con gà cồ gô-loa." Thật ra, mục tiêu tối hậu của việc bọn đàn ông Pháp chúng tao tán tỉnh phụ nữ không nhằm chiếm hữu trái tim họ, mà là nhằm chuyển vai trò chúng tao từ vị thế một đấng mày râu hiển hách của cái chúng mình tự hào gọi là phái mạnh sang làm một tên đầy tớ hân hoan vì được lọt vào mắt xanh và cung cúc phục vụ hết mình các bà các cô đáng yêu ấy. Theo tao, Gilbert nói tiếp với một giọng nửa bỡn cợt nửa nghiêm trang, đó mới là định nghĩa xác thực nhất của cái người Mỹ chúng mày gọi là macho, tức một thứ phô phang biểu bì cường điệu, lố bịch, hợm hĩnh, dởm đời, nguỵ nam tính. Nói cho chính danh, tức phản ánh đúng chân tính của sự việc, các bà các cô mới thực sự là phái mạnh mà không phải đi chuyển hệ, chuyển giới gì hết. Bởi vì với nữ tính mềm mại, duyên dáng, dịu dàng, ngọt lịm của mình, các bà các cô trong thực tế đã khuất phục được bọn đàn ông chúng mình tuy to xác nhưng lại rất ư là nhẹ dạ cả tin. Rồi Gilbert kết thúc bằng viện dẫn lịch sử: Đã có hơn một triều đại bị tiêu vong, hay một ngai vua đã bị lật đổ chỉ vì sức mạnh mềm của các nàng quốc sắc khuynh thành (Hết trích). Phần mào đầu này chấm dứt với một điều có tính riêng tư kẻ này muốn tiết lộ cùng quý bạn. Đó là, cuối đời tính sổ hắn mới hay suốt đời chẳng làm nên tích sự gì ngoài làm thơ. Kết quả suốt đời túi rỗng, và sự nhẹ bỗng kim tiền này khiến hắn bước đi nhẹ hều như một tiên ông đi trên mây. Quý bạn ạ, tôi bắt đầu đi trên mây đây. Nhan đề bài phát biểu tôi sắp trình bày với quý vị là "Quyền Lực của Nhan Sắc". 1. NGƯỜI NỮ BAUDELAIRIEN Nhà thơ Charles Baudelaire là tác giả của câu thơ sau được các nhà phê bình văn học đánh giá là bất hủ: Je suis belle, ô mortels! comme un rêve de pierre Hỡi con người hữu hạn, ta đẹp như một giấc mơ của đá. Tôi xin diễn nghĩa câu thơ súc tích và trừu tượng này như sau: Đá trong thơ của Baudelaire là thứ đá gì? Đó là một thứ đá siêu phàm, thứ đá có hồn, thứ đá thiêng, thứ đá biểu tượng của giấc mơ muôn đời của con người: giấc mơ bất tử. Đá có một liên hệ gắn bó với sự chết của con người, nó chính là những phiến cẩm thạch nguy nga và trầm mặc của lăng tẩm một kiều nương có một vẻ đẹp kiêu sa, diễm lệ như của các thần nữ huyền sử Hi-La. Qua sự hoá đá sau cái chết thể lý của mình, nàng kiều nương ở lại với đời với tư cách là sự hiển thị của lý tưởng trường tồn, một lý tưởng toàn bích như vẻ đẹp của thơ. Tôi nghĩ, qua câu thơ bất hủ của mình, Baudelaire muốn ám chỉ một chân lý siêu nhiên theo đó vẻ đẹp của thơ là một phép hoá giải nhiệm mầu cái mâu thuẫn cơ bản giữa thực tế hữu hạn của con người và giấc mơ bất tử của nó. Chân lý siêu nhiên trên chứng tỏ con người với giấc mơ trường tồn của nó không là một đam mê vô ích như Jean Paul Sartre, người khởi sáng chủ nghĩa hiện sinh vô thần, đã nghĩ. Bởi vì ở nơi con người có sự cộng sinh của hai hữu thể tinh thần và vật chất. Với tư cách là hữu thể tinh thần, nó có một khả năng siêu việt, tức một khả năng tồn tại liên tục bên ngoài thực tế hữu hạn của nó. Nói rõ hơn, giấc mơ muôn đời của con người là được tồn tại trong cõi vĩnh hằng với tư cách là sự thăng hoa của con người thế tục nó đã từng là lên thành một hữu thể tuyệt hảo tràn đầy hạnh phúc. Giấc mơ tuyệt đối này không là một hư cấu viển vông mà là một bộ phận cấu thành của bản chất con người. Thiếu nó, con người mất khả năng tồn tại với tính cách là một giá trị nhân bản hoàn bị. Sự hao hụt bản thể trên, tức sự hao hụt nhân tính, là một khuyết tật những người duy vật cực đoan và những người thực tiễn quá khích thường mắc phải. Tối đa, nó có thể hoá con người từ là một động vật muốn làm một thần linh rớt xuống thành một con quỷ. Và, thực tiễn lịch sử chỉ cho thấy quỷ chính là tác nhân của tội ác tầy trời, như tội ác chống loài người, tội ác diệt chủng, tội ác thanh trừng giai cấp, những tội ác kỳ thị tôn giáo và tội ác chiến tranh chẳng hạn. Về quyền lực siêu phàm của người nữ Baudelairien, tôi có cảm tác mấy vần tụng ca sau: Em ướp trầm hương ngan ngát thánh Ngồi trong đời cũng ngự ngôi trên Em gần gũi cũng thiêng khôn kể Dạy dỗ thi ca ý niệm đền Bát quái thu trong lồng ngực nõn Ngũ hành tụ lại bàn tay thon Rốn em trái đất bày phương trận Vũ trụ trồng ươm mô thức tròn Là khởi sự cùng là kết thúc, Đầu nguồn mạch nước, cuối dòng sông, Em sinh sôi những áng cầu vồng Trước Sách Ước đến sau cùng Lịch Sử. 2. NGƯỜI NỮ HẰNG CỬU Nhà thơ Gerald De Nerval có đề ra khái niệm một mẫu nữ lý tưởng ông gọi là người nữ hằng cửu - éternel féminin. Tôi xin triển khai khái niệm trên với một số đóng góp khiêm tốn của mình. Như tính danh của nàng chỉ cho thấy, người nữ hằng cửu là một hữu thể siêu phàm thủ đắc một sức mạnh mềm vô hiệu hoá được sự huỷ diệt lạnh lùng của thời gian để ở lại thế gian với tính cách một trường tồn bền vững với nguyên vẹn những tố chất làm nên tính nữ và nhan sắc bất hủ của mình. Ở lại với tư cách là một cội nguồn phong nhiêu của sự tồn sinh và phồn sinh loài người và là một cần thiết cho sự đồng điệu âm dương, hạnh phúc đôi lứa, ấm cúng gia đình và hoà khí nhân gian. Ở lại với danh nghĩa một người tình lý tưởng, giấc mơ muôn đời và là nguồn hứng bất tận của các thi nhân trữ tình mọi nơi và mọi thuở. Ở lại với tư thế hiện thân của một vẻ đẹp nghệ thuật tuyệt đẳng: vẻ đẹp của thơ. Với vẻ đẹp này, nàng mang lại cho các tâm hồn điệu nghệ một niềm vui muôn năm. Riêng bản thân tôi đã hình dung ra nhan sắc người nữ hằng cửu của Nerval qua sự hồi tưởng lại nhan sắc của các nàng kiều nữ Việt Nam năm xưa đi trẩy hội hoa Tết trên những đại lộ phồn hoa của thủ đô Sài Gòn. Sáu mươi năm đã qua đi kể từ ngày đó, nhưng hồn tôi vẫn còn tương tư và bị lôi cuốn bởi nhan sắc rực rỡ, phong cách thanh tân và dáng điệu mềm mại của các kiều nữ đó trong chiếc áo dài tha thướt - một kỳ công của nghệ thuật tạo mốt - bó sát lấy tấm thân thon thả của các nàng và làm hằn lên những đường cong kỷ hà học tuyệt mỹ. Tất cả quyện đan vào nhau thành một giao hưởng đường nét đẹp như thơ, khiến tôi có cảm giác các nàng chính là những hậu thân chính thống của người nữ hằng cửu. Tôi có cảm tác những vần phồn thực ca sau nhuốm đầy sắc hương nơi quê hương các nàng sinh trưởng để tôn vinh nhan sắc nồng nàn rực rỡ của họ: Nhiệt đới đầu thai em tố nữ Mít kề vú sữa, mãng cầu gai; Quít căng đẫy nắng, cam dung dị; Chất ngất sầu riêng, sực nức xoài. Rồi rì rào mận, du dương nhãn; Gió múc trăng lên tưới hải đường. Em rạng rỡ xuân vàng trái tắc, Em đầy đặn lúa chín nàng hương. Em cầm mưa xối xuống cằn khô, Nắng lúc đang mưa vỡ bất ngờ. Em ở trong cùng ngoài giới hạn, Nứt mầm kiều mạch, bật tần ô. Lửa vần nuôi giấu dưới rêu nhung, Suối ấm ngầm hâm đất lạnh lùng, Vân của đá, vòng năm của mộc, Em thâm sâu, tốt đẹp vô cùng. Rúc tiếng còi sương đêm khuya rách Một hồn con gái rớm tình yêu Gối chăn nồng bén hương thân thể Biển dưới Trường Sơn khóc mỹ miều Anh hứng trân cam đời mến tặng Sim mua rừng tắm suối đầu nguồn Em là tuyệt ý dòng nguyên thuỷ Thắp ánh sao lồng lửa lệ tuôn Rồi nới nguôi ngơi, buông thư thái Nhân đôi ân ái tới siêu hình Sau cơn lốc lắng dâng hoan hỉ Trong vắt, xanh ngần nhạc thánh kinh. 3. NGƯỜI ĐÀN BÀ CƠ BẢN Ngoài người nữ hằng cửu, các thi nhân còn đề ra khái niệm một mẫu nữ khác mà họ gọi là người đàn bà cơ bản. Tôi xin triển khai khái niệm trên với một số suy diễn chủ quan của mình. Theo tôi, người đàn bà cơ bản là hiện thân của một sự nảy nở đầy đặn, rực lửa đam mê của nhan sắc và ngọt lịm như một trái mọng chín muồi. Đồng thời nàng cũng là một hữu thể hai tính: tính thần thoại của người nữ hằng cửu và tính thế tục của con người bị vướng mắc trong mạng lưới của một thực tế vô thường. Vì vậy, đời nàng trắc trở hơn, phận nàng éo le hơn so với người nữ hằng cửu. Nhưng ở nàng xảy ra một phép lạ hoá nỗi khổ đau trần tục nàng phải kinh qua thành một thứ nước quán tẩy khiến cho hồn nàng tinh khiết ra và nhan sắc nàng mang một sắc màu thánh thiện như vẻ đẹp biện chứng của một bông sen trắng thơm ngát nở lên từ một vũng nước bùn tanh nhơ. Do mang hai tính thăng hoa và ẩn dụ của vẻ đẹp một bông sen, nhan sắc của nàng là một phiên bản của vẻ đẹp của thơ. Do đó tôi nghĩ, nàng có thể là hậu thân của thần nữ thi ca trữ tình Erato của thần thoại Hy Lạp. Trước khi chấm dứt bài phát biểu của mình, tôi xin đọc tặng quý bà quý cô có mặt ở đây những vần thơ tôi làm để tôn vinh quyền lực siêu phàm của nhan sắc người đàn bà cơ bản và người nữ hằng cửu: Bút pháp anh tôn em quốc sắc, Tóc lồng huyền tích hồng nhung đen Em fatale sóng tình trong mắt, Đổ những ngai vua, đắm chiến thuyền Anh chiếu em lên lộng lẫy bóng Ngôi sao kiệt xuất cuốn phim màu Em là dòng Grace, nòi Bao Tự, Khiến kẻ chai lòng cũng ước ao. Anh dựng lầu son, đan lá thuý; Thiết tha chăm bón đẹp khu vườn, Em vào diễm lệ bằng bươm bướm, Triển lãm cho đời ý nhị hơn. Cho gió vay hương, hoa mượn sắc; Sắc hương nhuẫn nhuyễn nét tương đồng, Em thành tình lữ đi muôn thuở, Dát ánh trăng vàng cát Biển Đông. Gieo dấu hài xanh lên Đất Hứa, Hoá thành cổ thụ toả tàn che, Thiên thu bóng cúi nghe tình tự Những trái tim son đến hẹn thề. Đến nắm tay nhau truyền ấm áp, Tôi làm chiếc ghế lót trăng đêm, Mời cô ngồi xuống nồng hơi lụa, Để đá như da cũng biết mềm. Đá vấn vương hơi, gìn kỷ niệm; Cưu mang tâm sự đến nương nhờ. Tôi nhào luyện chữ như cao thạch, Đắp bức tượng tình, tạc tứ thơ. Tượng đứng phơi vân, bày cốt cách; Buông lan nhân ái đến môi trường. Thiên nga chuồi nhẹ cơn mơ trắng Trên nước hồ thầm gợn ánh dương. Tất cả không gian thành ấn tượng Bức tranh hoà thắm sắc cho đời. Người xem cũng muốn nao nao với, Lửa sắp nguội tàn cũng dấy khơi. Tay muốn tìm tay, lời muốn ứng. Cho người hào hiệp đến quên thân. Tình yêu đôi cánh nâng nhân phẩm, Bến ấm hồn vào thả neo tâm. Bởi những người yêu hằng muốn thế, Họ cần tiếng hát như bàn tay Xoa bôi hung dữ trên nhân diện, Âu yếm nhìn nhau dịu nét mày. Yêu có trong yêu dường phép lạ, Sắt đanh đến mấy cũng buông mềm. Qua môi tìm đến môi vinh hiển Tiếng hát thiên thần hiển hiện lên. CUNG TRẦM TƯỞNG 11/17/2019